AI; Yapay Zeka mı yoksa Alien Intelligence, Dünya Dışı Zekası mı?

Sizlere bu platformdaki ilk yazımı, birkaç ay önce uluslararası ünlü tarihçi ve yazar Yuval Noah Harari'nin İstanbul'da gerçekleşen İş Bankası tarafından düzenlenen Cumhuriyetin 100.yıl konferansında gerçekleştirdiği konuşmasından etkilendiğim cümlelerle başlamak istedim.

Yapay zekânın daha önceki tüm devrimlerden farklı olduğunu, tarihte ilk kez bir teknolojinin kendi kendine kararlar verebildiğin söyleyen Harari, insanın yarattığı yapay zekânın pek çok yönden insandan üstün olduğunu, insanlardan çok daha farklı şekilde düşünüp karar verebildiğini söyledi ve “Daha henüz bir şey görmedik. Şu anda aşina olduğumuz ChatGPT gibi yapay zekâ çalışmaları, organik yaşamın gelişimiyle kıyaslanacak olursa henüz amip aşamasında. Yepyeni bir evrimsel sürecin hala ilk adımlarındayız. Bu organik bir evrim değil. İnorganik bir zekâ ve organik varlıklara göre milyonlarca kez daha hızlı ilerliyor. Organik hayat milyarlarca yılda tekamül etti ama yapay zekâda bu sadece 20/30 yıl sürebilir” diye konuştu. “Sistemler bizlerle ilgili kararlar almaya başlayabilir. Bizim korkmamız gereken gelecekte tam bu.” sözlerini kullandı.

Ayrıca bu konuşmasında, Harari yapay zeka teknolojilerini birer “yabancı zeka” (alien intelligence) olarak adlandırıyor. Adeta ”alien” dünya dışı bir zeka yaratıyoruz. Biz organik varlıklarız fakat AI değil, onun sınırları yok.”

Harari'yi ilk kez dinlemiyorum ve yapay zeka ile ilgili yazılarını yıllardır takip ediyorum. Her yazısından sonra hep ne kadar haklı olduğunu, bir çok endişesinin de gün geçtikçe ne kadar çabuk gerçekleştiğini görüyorum. Yapay zeka, birçok sorunlara sahip olduğu verilerin neticesinde, mantıksal cevaplar sunduğu halde, bizler gibi organik bir yapıya sahip olmadığı için duyguların tesirinde kalmadan cevap verebiliyor. Bu yöntemin iyi taraflarını ele alırsak, objektif cevaplar ya da öneriler mutlaka insanı daha rahat etkiliyor. Böylece duygusal eleştiri, nasihat veya suçlama hislerinden arınmış bir sistemle çalışıyoruz. Bununla beraber, duygusal akıl dediğimiz insanı teşkil eden hisler, benliğimizi oluşturan özümüz ve tabii ki vicdanımız bu yabancı veya adeta dünya dışı zekanın tamamen dışında kalıyor. Tabii ki bu durum insan zihni ve psikolojisini de etkilemektedir. Gitgide insanlarla birlikte çalışıp birlikte kararlar vereceğimize, bir bilgisayar ile baş başa oturup, onun verilerinden faydalanmayı tercih eder olduk. Bugün karşımızdaki akıllı telefon ya da bilgisayar bizimle ilgili tüm bilgileri elinde tutmakta. Yapay zekâ bizim, gölge tarafımız dediğimiz; bilinçaltımızdaki, henüz bilincimizle idrak edemediğimiz bilinmeyen yönlerimizi bile, bizlerin arama yaptığımız bilgilere dayanarak, onları değerlendirerek, ilginç sonuçlara varabiliyor. Hatırlayanlarınız varsa, “Uzay yolu” gibi yıllar önce çekilen kurgu bilim filmleri, gittikleri gezegenlerdeki uzaylıların her sorunu yapay zekâ aracıyla çözdüklerini gösterirdi. Birçok konu da, biz de bu kurgu filmlerindeki gibi gitgide yapay zekâ bağımlısı mı oluyoruz? Bunun risklerinin farkında mıyız?

Harari, insanların kültürel varlıklar olduğunu, belirli bir kültürün içine doğduğunu ve tarih boyunca zihnimizi, psikolojimizi şekillendiren tüm kültürel ürünlerin, insanlar tarafından yaratıldığını işaret eder. Yapay zekânın bu kültürel ürünleri üretmeye başlamasının giderek insanlara yabancı bir kültür oluşmasına neden olacağı da çok kesindir. Yakın geçmişte ve günümüzde kararlar genelde insanlar tarafından veriliyor. Yapay zekâ bu kararlara hâkim olmaya, insana fikirler vermeye başlarsa günlük hayatımız, kültürel alışkanlıklara dayanan davranışlarımız tamamen değişebilir. İnsanın sosyal kimliği gitgide bireyselliğe yönleniyor. Yalnızlık çağımızın en büyük sorunlarından biri olma yolunda.

İnsan zekâsı yapay zekâyı yarattı. Kontrolün hala insan zekası altında olması için seçme özgürlüğümüzden vazgeçmememiz gerektiğini düşünüyorum. Teknoloji ve yapay zekâ eğer kim olduğumuzu, ne istediğimizi, neden istediğimizi biliyorsak bunlara ulaşmak için faydalı bir araştırma ve ekip çalışma aracı olarak kullanılırsa çok faydalı olabilir. Fakat kendimizi bilinçsizce onun bizi yönlendirmesine kaptırırsak geçmiş olsun, onun bir gün bizim zihnimizi yöneteceği gün de yakındır.   
 

*Dijital Network Alkaş (“DNA”), blog yazarı tarafından DNA'da paylaşılan içeriklerin doğruluğundan, geçerliliğinden, güncelliğinden ve telif hakları konusundaki iddialardan sorumlu değildir. Tüm hukuki ve cezai sorumluluk blog yazarına aittir.