Nerede Yerleşiksiniz? Bir Haber, Bir Veri, Bir Rapor, Biraz Mevzuat ve Bir Hatırlatma

Bir Haber:

“Kayıtdışı kalmayı zorlaştıran dijitalleşmenin katkısıyla kapsamlı kira denetimlerimizi sürdürüyoruz. 

Kira geliri tespit edilen ve bir çok defa hatırlatma yapıldığı halde beyanname vermeyen yaklaşık 700 bin müklellef hakkında cezalı işlem yapılacak.

Ayrıca tapu ve ikametgah bilgileri kullanılarak kiraya verildiği değerlendirilen 1.5 milyon konut için fiili denetim çalışması başlattık.

Vergilendirilmeyen her tür haksız kazancın takipçisiyiz”- Mehmet Şimşek - X Mesajı- 25.08.2024

Bir Veri:

TC Merkez Bankası verileri Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki gayrimenkul yatırımlarının hızla arttığına işaret ediyor. 2023 yılında bir önceki yıla oranla %163.7 oranında artarak 2 milyar 86 milyon doları bulan yurt dışı gayrimenkul yatırımları 2024 yılında da oldukça yüksek seviyede devam ediyor. Türkiye'den yurt dışında gayrimenkul alımları 2024'ün ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 62 artışla 597 milyon dolara ulaştı. Yıllıklandırılmış olarak bakıldığında ise aynı dönem itibariyle yatırım tutarı 2 milyar 315 milyon dolar oldu. (Kaynak: Merkez Bankası)

Bir Rapor:

OECD'nin Temmuz'24 ayında yayınladığı “Gayrimenkulde Uluslararası Vergi Şeffaflığını Güçlendirme- Konsepten Uygulamaya” başlıklı raporu*,  ilk olarak 2023 yılı Temmuz ayında yayınlanan ve gayrimenkullerde vergi şeffaflığının artırılmasına yönelik ortaya koyulan hususlarla ilgili  olarak ülkelerin alabileceği tedbirleri daha da somutlaştırmaya çalışıyor. 

Rapor, somut olarak ülkelerin bilgi değişim anlaşmalarını gayrimenkul özelinde kullanmasını ve ülke yerleşiklerinin diğer ülkerlde sahip oldukları gayrimenkullerden elde ettikleri gelirlerin kavranması konusunda aksiyon almalarını öneriyor. Bir sonraki adımın raporlamanın “talep halinde” değil “otomatik” olarak yapılmasını ve sürekli veri paylaşımının sağlanmasını istiyor. (Bu önemli raporla ilgili daha detaylı bilgi için değerli meslektaşım Doç. Dr. Selçuk Özgenç'in Dünya Gazetesi'nin 15 Ağustos 2024 tarihinde yayınlanan detaylı makalesini okumalarını öneririm**)

Biraz Mevzuat:

Gelelim konunun vergisel yönüne! Çok sıkmadan kısaca anlatmaya çalışayım...

“Yerleşik olmak” vergisel açıdan oldukça önemli bir kavramdır. Ülkeler gelir üzerinden vergilemeyi -ülkemiz dahil- genel olarak vatandaşlık değil (ABD bunun istisnasıdır, vatandaşlık esasına göre vergileme yapar) yerleşiklik durumuna göre yaparlar. Yani gelir üzerinden alınan vergiler konusunda hangi ülkenin vatandaşı olduğunuz değil nerede yerleşik olduğunuz önemlidir. 

Gelir üzerinden alınan vergiler konusunda kişiler yerleşik oldukları ülkenin “tam mükellefi” sayılır ve tüm dünyadan elde ettikleri gelirler üzerinden yerleşik, tam mükellef sayıldıkları ülkede vergilendirilirler. Eğer yerleşik olmadıkları ülkede (bu ülkede “dar mükellef” sayılırlar) gelirleri üzerinden ödedikleri bir vergi varsa  ödedikleri bu vergiyi, tam mükellef sayıldıkları ülkede hesaplayacakları vergiden ilgili mevzuat çerçevesinde indirme hakkına sahiptirler.

Türk vergi sisteminde gerçek kişiler Gelir Vergisine, tüzel kişiler ise Kurumlar Vergisine tabidirler. Her iki yasada da “Türkiye'de yerleşmiş” olanlar “tam mükellef” olarak tanımlanmış ve tüm dünya üzerinden elde ettikleri gelirleri tam mükellefi oldukları Türkiye'de beyan etme yükümlülüğü altına sokulmuşlardır.

Gelir Vergisi yasasına göre ikametgahı Türkiye'de bulunanlar ile bir takvim yılı içinde kesintisiz olarak 6 aydan uzun süre Türkiye'de bulunan gerçek kişiler Türkiye'de yerleşik sayılır ve tam mükellef statüsüne tabi olurlar. (GVK Md: 4)

Kurumlar Vergisi yasasına göre ise kanuni veya iş merkezi Türkiye'de bulunan kurumlar Türkiye'de yerleşik ve dolayısıyla tam mükellef sayılırlar. (KVK Md: 3)
Dolayısıyla Türkiye'de yerleşik sayılan gerçek ya da tüzel kişilerin yurt dışında sahip oldukları gayrimenkullerden elde ettikleri kazançlar, Türkiye'de sahip oldukları gayrimenkullerden elde ettikleri kazançlarla birlikte Gelir ya da Kurumlar Vergisi beyanına dahil edilecektir.

Ancak yurt dışında elde edilen kira gelirleri ya da alım satım kazançları için gayrimenkulün bulunduğu ülkede herhangi bir vergi ödenmesi gerekiyorsa, önce ilgili ülke ile Türkiye arasında izmalanmış bir çifte vergilemeyi öneleme anlaşması olup olmadığına, varsa anlaşmanın gayrimenkullerden elede edilen gelirlerin vergilemesine ilişkin özel bir hüküm taşıyıp taşımadığına bakmak gerekecek; ilgili ülke mevzuatına göre söz konusu verginin ödenmesi sonrasında da yurt dışında ödenen bu verginin bizim Gelir ve Kurumlar Vergisi yasalarımızda yer alan yurt dışında ödenen vergilerin mahsubu hükümleri çerçevesinde Türkiye'de hesaplanacak vergiden indirilebilmesi mümkün olabilecektir.

Bir Hatırlatma:

Yukarıda belirttiğim gibi Türkiye'de yerleşik olanların yurt dışı gayrimenkul alımları hızla artmaktadır. Başta vize kolaylığı ve yabancı para cinsinden gayrimenkul geliri elde etmek amacıyla gerçekleştirilen bu yatırımlarla ilgili olarak öncelikle gayrimenkulün bulunduğu ülkedeki gayrimenkul hukuku ve vergilemesi konusunda uzmanlardan görüş alınmasını öneririm.

Öte yandan Türkiye'de yerleşik kişilerin söz konusu yatırımlarınlarından elde edecekleri gelirleri Türkiye'deki beyanlarına dahil etmeleri gerektiğinin de altını çizmek isterim.

Sayın bakanın yukarıda yer verdiğim açıklamasında her ne kadar konu Türkiye'deki gayrimenkullerle ilgili olsa da Türkiye'de yerleşik olanların çok ciddi boyuta ulaşan yurt dışı gayrimenkul yatırımlarının, OECD'nin çok yakın zamanda yayınladığı özel raporda da belirtildiği gibi gayrimenkul gelirlerinin şeffafça vergilendirilmesi konusundaki “global” rüzgarla Türk Maliyesinin radarına takılmasının da yakın olduğunu hatırlatmak isterim.    

*https://www.oecd.org/en/publications/strengthening-international-tax-transparency-on-real-estate-from-concept-to-reality_fa2db2a4-en.html
**https://www.dunya.com/kose-yazisi/gayrimenkullerde-uluslararasi-vergi-seffafligi-gundemi/741477

*Dijital Network Alkaş (“DNA”), blog yazarı tarafından DNA'da paylaşılan içeriklerin doğruluğundan, geçerliliğinden, güncelliğinden ve telif hakları konusundaki iddialardan sorumlu değildir. Tüm hukuki ve cezai sorumluluk blog yazarına aittir.