Eğlenceli Teknoloji

Türkçe'de tam karşılığı olmayan “Amusement” sektörünün, bizim tanımımızla aile eğlencesi ve boş zaman aktivitelerinin geçmişine baktığımızda, günümüze en benzer hallerini 19. yüzyılın sonlarında görmeye başladık. Eğlencenin bu alanı, tema parklar, lunaparklar ve gezici festivaller ile başlamıştı. 

ABD'de Coney Island'da bulunan eğlence parkı, her yaştan insanın bu yeni nesil eğlence ile tanıştığı en iyi parklardan biridir. Bu parkta insanlar çocukları ile birlikte, mekanik olarak teknolojinin sınırlarını zorlayan süper eğlenceli hız trenleri ve günümüzde daha ziyade eski nesil lunaparklarda görünecek dönme dolap gibi atraksiyonları deneyimliyor ve daha önce hiç yaşamadıkları hız, ivme gibi insan vücudunun adrenalin seviyesini arttıran eğlence ünitelerinde harika deneyimler yaşıyorlardı. O gün için bu deneyimler son teknoloji ile donatılmış şaşırtıcı bir etkiye sahipti. 

Zamanla gelişen eğlence endüstrisi, operatörler, yani park işletmecileri tarafında gelir modeli çok yüksek bir iş modeli olarak benimsendi. Bu alanda yapılan yatırımlar arttıkça, hız treni (roller coaster), dönme dolap ve çarpışan araba gibi eğlence ünitesi üreticileri eğlence anlayışının dönüşüm geçirmesi ile sürekli daha inovatif olmak için çaba harcadılar. Böylece yıllar içerisinde her yeni çıkan teknolojinin ilk kullanıldığı endüstrilerden biri eğlence oldu. Daha hızlı roller coaster'lar, daha büyük dönme dolaplar, daha geniş alanlarda parklar derken, Walt Disney, Los Angeles yakınlarında bir eğlence parkı yapacağını duyurdu. Ve bu parkı yapmasının nedenini ise çok basit bir eğlence anlayışına dayandırıyor: “Empati spektrumu; çevremizdeki insanların mutluluğu ile eğlence seviyesinden duyduğumuz hazzın bir çeşidini bize sunar. Yani eğer çocuğumuz gülerse biz de güleriz. O mutlu olduğunda biz de mutlu olur, hatta bizim hoşumuza giden ve eğlendiğimiz bir şey olduğunda çocuğumuzun, arkadaşımızın ya da eşimizin onu deneyimlemesini arzularız.” Walt Disney'de tam da bu sebeple ebeveynlerin ve çocukların birlikte eğlenebilecekleri Disneyland'ı, kızlarının Los Angeles'da bir atlı karıncaya binerken hayal ettiğini söylüyor. 

1950'lerin başında Disneyland ile başlayan olağanüstü tema park yatırımları sonraki yıllarda birçok farklı oyuncu ile devam etti. Universal Studios ve Six Flags gibi büyük oyuncular birer birer eğlence parkları açmaya başladılar. Elbette bu durum üreticiler açısından muazzam bir dönemin başlangıcı olmuştu. Özellikle 1990'larda bilgisayar ve görsel, işitsel teknolojilerin devrimi ile olağanüstü sürükleyici (immersive) atraksiyonlar dönemi başladı. Bu eğlence ünitelerinin ilk örneklerini elbette Disney ve Universal gibi firmaların parklarında gördük. Özellikle dönemin popüler filmleri arasında bir efsane olan Geleceğe Dönüş filminin sıra dışı eğlence simülatörü, şüphesiz yeni nesil teknolojik eğlence ünitelerinin en iyi örneklerin biriydi. Eğlence, teknoloji ile birlikte yıllar içerisinde muazzam bir devrim geçirdi ve insanları daha önce hiç yaşamadıkları ve belki de asla yaşayamacakları şeyleri deneyimleme imkanı sundu. 

Teknoloji ile yeniden şekillenen eğlence, bizlere bambaşka bir dünyanın kapılarını araladı. Harry Potter'ın sihirli dünyasında olağanüstü bir seyahati ya da Avatar gezegeninde olağanüstü bir macerayı ancak bu teknolojik gelişimler sayesinde daha gerçekçi yaşamaya başlamıştık. Son yıllara baktığımızda ise AR/VR gibi sanal gerçeklik teknolojilerinin bu endüstriye neler kattığını net bir şekilde görebiliyoruz. Artık yalnızca ekranlar, ışık, ses ve özel efektleri değil, dijital dünyanın da kapılarını aralayarak, hikayeleri dinlemekten, hikayeleri yaşamaya geçiş yaptık. Teknolojinin bizler için sunmuş olduğu sınırsız imkanlarına ek olarak, eğlence gibi insanların yalnızca mutluluğu üzerine inşaa edilmiş bir sektöre katkısını göz ardı etmemek gerekir. 

Yaşadığımız dünyada, savaşlar, iklim krizleri, siyasi problemler ve bizi olduğumuzdan daha mutsuz hale getirecek birçok sorunun yanında, eğlence her zaman biz insanlara bu dünyayı daha yaşanabilir hale getirmeye çalışan bir endüstri olmuştur. Ayrıca bu endüstrinin reel ekonomiye katkısını da küçümsememek gerekir diye düşünüyorum. Özellikle ABD'ye baktığımızda, sağlıktan sonra en büyük ikinci özel sektör istihdamı eğlence endüstrisindedir. Sezonluklar ile birlikte ABD'de 500 binden fazla insan bu sektörde istihdam ediliyor. Eğlence endüstrisinin globalde 100 milyar dolarlık bir pazar payına sahip olduğunu da unutmamak gerekir. 

Günümüzde teknoloji hemen hemen tüm sektörleri bir şekilde etkiliyor. Eğlence ise teknolojiyi her zaman ilk kullanan sektörlerden biri olmaya devam edecek ve bunu yalnızca insanlığın mutluluğu için kullanan yegane sektör olmaktan asla vazgeçmeyeceğiz.