Kriptoda Yeni Dönem

Kriptoda son iki yıldır yaşananlar yatırımcıları fena halde yıprattı. Bu yıpranmanın kökeninde birbiri ardına gelen dolandırıcılık haberleri ve bitmek tükenmek bilmeyen regülasyonlar ve hukuksal süreçler var. Kripto dünyasında olan biteni anlamak ve doğru kaynaklara inmek için size bu ilk yazıda “Fortune Kripto 40” listesinden bahsetmek istiyorum.

Mayıs 2022'de, patlayan Terra stablecoin projesi, kripto para piyasasında bir trilyon doları aşkın bir paranın silinmesine yol açan devasa bir erimeye neden oldu. Enflasyon ve geniş çaplı piyasa güçleri diğer yatırımcıları kriptodan uzaklaştırdı ve çok sayıda yatırımcı firma da kripto işinden çıkmayı tercih etti. Kasım ayında sektörün altın çocuğu Sam Bankman-Fried'ın Ponzi yapısı kurduğu için tutuklanması, yetkililerin kripto konusunda daha da sert bir yaklaşım sergilemesine neden oldu.

Kripto için 2022 yılı, gerçekten de cehennem gibi bir yıldı. Manşetlere yansıyan haberler sektörün nasıl ayakta kaldığı ve hatta daha güçlü hale geldiğine dair kapsamlı hikayeler anlatsa da gerçek, hep gölgede kalıyordu. Mart ayında kriptonun piyasa değeri bir trilyon doları geçmiş, Bitcoin ise 25 bin doların üzerinde bir değerden işlem görüyordu. Her iki rakam da, 2017 yılında bu varlık sınıfında yaşanan patlamada tanık olunan rakamların önemli ölçüde üzerindeydi. Daha da önemlisi, kripto o zamandan beri büyük oranda olgunlaşmış ve nitelikli şirketler kurmak için uzun zamandır blokzincire inanan yetenekli insanları kendine çekmeyi başarmıştı. 

Artık Goldman Sachs'tan David Solomon gibi Wall Street CEO'ları, blokzincir bazlı işlerin kalıcı olduğuna inanıyorlar. Hatta mevcut “Kripto Kışı” hileli yollara sapan firmaları sektörden temizlerken, diğerleri finans ve iş dünyasında etkili ve sağlam dalgalar yaratmaya hazır olduklarını gösteriyordu. 

Tam bunlar olurken, Fortune Dergisi Mayıs 2023 sayısında yayımladığı Kripto 40 listesiyle bu alanda faaliyet gösteren en önemli şirketleri bir bir sıraladı. Sekiz kategoriden oluşan bu liste, bir zamanlar salt kripto işlemleriyle tanımlanan sektörün, artık çok daha geniş kapsamlı bir derinliği olduğunu gösteriyor. 

Risk sermayesi firmaları ve merkezi kripto şirketleri gibi benzer kuruluşlar arasında daha iyi karşılaştırmalara izin veren liste; 

•    CEFI (merkezi finans)
•    TRADFI (geleneksel finans)
•    VC (girişim sermayesi)
•    NFT platformları
•    Veri sağlayıcılar
•    Altyapı sunucuları
•    DEFI (merkeziyetsiz finans)
•    Protokoller

olmak üzere 8 farklı kategoriden meydana gelmiş ve beş kazanan duyurulmuş. Böylece kripto dünyasının en net ve yeni fotoğrafı çekilmiş.

Blokzincir teknolojisini baz alarak, girişim sermayesi (VC) şirketlerinden NFT mağazalarına, veri şirketlerine, merkezileşmemiş protokollere kadar bir dizi faaliyete bu sıralamada değiniliyor. Örneğin Alchemy, Ethereum'la ve diğer blokzincirlerle ürün ve hizmetler geliştirmek isteyen şirketler için tak-çalıştır araçları sunarken, Yuga Labs müşterilerine Bored Aps gibi popüler dijital koleksiyonların mülkiyet hakları üzerinde kontrol imkanı vererek yaratıcı ekonomiyi destekliyordu. Bu 40 şirket sadece bir sıralamayı göstermiyor; dijital işlerin sürmesi için gereken bir arada olmanın önemini ve altyapının tamamını anlamamızı sağlıyordu.

Fortune Kripto 40 listesi aynı zamanda sektörün sadece moda olan start-up'lardan oluşmadığını da ortaya koyuyor. Nitekim, geleneksel finansa yönelik kripto segmenti TradFi, blokzincirle beklenmedik şekillerde inovasyon yapan belli başlı piyasa oyuncularından oluşuyor. Örneğin, PayPal kripto hizmetlerini popüler Ethereum cüzdanı MetaMask'la birleştiriyor; bu girişim milyonları desantralize yani merkezi olmayan işlemlerle tanıştırabilir hale getiriyor. Fidelity ise müşterilerin Bitcoin'i geleneksel emeklilik fonlarıyla birleştirmesine nasıl olanak sağladığının altını çiziyor. Fortune kazananları belirlemek amacıyla, Researchscape tarafından yapılan ve 200'den fazla finans yöneticisinin katıldığı anketlerle de desteklenen bir dizi ampirik ölçüm gerçekleştirmiş durumda. Sonuçlar objektif ve güvenilir olmuş. Güçlü bir müşteri bazı, gelir akışı olan ve hem müşterilerinin hem de ortaklarının saygınlığını kazanmış bir dizi şirketin sıralamasını ortaya koymuş.

Fortune Kripto 40 aynı zamanda, sıklıkla çok genç ve yeni gelişen sektörlerin zayıf noktası olan, şeffaflık ve güvenilir iş yapış biçimlerini ödüllendirmeyi amaçlamış. Salt ölçümlere dayanmaları halinde üst sıralarda yer alabilecek bazı kuruluşlar, açıklık kriterlerine uymadıkları için saf dışı kalmışlar. Örneğin, Binance işlem hacmi açısından açık ara en merkezileşmiş kurum olsa da, rezervleri ve ticari operasyonlarıyla ilgili bir takım yasal sıkıntılar ve şeffaflık noksanlığı nedeniyle sıralamaya girememiş.

Bu sıralamada tanıdık isimler var ama aynı zamanda bazılarının dışta kalması gibi sürprizler de söz konusu olmuş. İtirazlar, homurdanmalar olsa da; yarışı önde tamamlayanlar kutlanmayı hak ediyor. Bu liste iş dünyasında etki bırakan şirketlerle ilgili bilgilerle kripto dünyasına iyi bir kaynak sunmuş durumda.